Miejsce nie zostało przez niego wybrane przypadkowo. Przez miejscowość przepływa strumień. Od zachodu dostępu bronią jeziora: Kesing (Śledinek) i Mosąg, od północy przy samej wsi znajdowało się Jezioro Święte, zwane później Księżym, obecnie osuszone i przekształcone w łąki. Mieszkańcy w jeziorach mogli łowić ryby, a ukształtowanie terenu sprzyjało im podczas ewentualnej napaści – spowalniało marsz wroga i dawało czas niezbędny na ukrycie się w okolicznych lasach.

Tak wczesne założenie Brąswałdu może wskazywać, iż powstał on w miejscu dawnego pruskiego osadnictwa, gdyż teren ten był dogodny do zasiedlenia. Prawdopodobnie w okolicach obecnego cmentarza parafialnego znajdowała się pruska strażnica, a nazwa dawnego Jeziora Świętego, w czasach plemion pruskich położonego na pograniczu Galindii i Pogezanii, ma motywację religijną.

Pierwszym sołtysem Brąswałdu został Mikołaj – gospodarował na 8 włókach (około 134 hektarów). Tyleż samo włók zapisano na uposażenie kościoła. Nie zachował się pierwszy akt lokacyjny – powyższe informacje znamy z jego potwierdzenia dokonanego przez właściciela miejscowości, kapitułę warmińską, 22 lipca 1363 roku. Pojawia się tam również pierwszy raz nazwa wsi zapisana jako Brunswald. Na przestrzeni wieków przewija się ona w różnych dokumentach z drobnymi zmianami. Stąd mamy formy: Brunswalt (1517), Braunswaldt (1576) i od 1629 roku niemiecką formę Braunswalde, która obowiązywała jako oficjalna nazwa miejscowości do 1945 roku. Obecnie nazwa wsi brzmi Brąswałd. Ciekawostką jest, iż ta forma pojawiła się w zapisach już w roku 1936.

Różnie na przestrzeni wie­ków kształtowała się we wsi liczba ludności. Jeszcze zanim wojna polsko-krzyżacka toczo­na na tych ziemiach w latach 1519-1521 dokonała dużych spustoszeń, Mikołaj Kopernik, pełniący w latach 1516-1519 funkcję administratora dóbr kapituły, dwukrotnie przybył do Brąswałdu (w dniach: 19 kwietnia 1517 roku i 22 listopada 1518 roku), aby potwierdzić przeję­cie gospodarstw przez nowych użytkowników. Podczas pierw­szego pobytu zanotował: „Hans Woppe, mający półtora łana, objął jeszcze jeden, zwolniony przez Gregora Gadela, który poza tym zatrzymał sobie 3 łany, jako mające starczyć”. Kolejny zapis brzmiał: „Jakub objął 1 łan zwolniony przez Krzysztofa, tamtejszego sołtysa, który poręczył zań na 5 lat, obiecując mu pomoc przy pobudowaniu się. Działo się to w dniu św. Cecylii w obecności tamtejszych mieszkańców”.

Bardziej szczegółowe dane na temat ludności pochodzą dopiero ze spisu dokonanego przez pruskich urzędników w roku 1789 w celach podatkowych (wtedy już Warmia od roku 1772 w wyniku I rozbioru Polski znajdowała się w granicach Królestwa Prus). Naliczyli oni we wsi 31 dymów (domów mających wyprowadzony na zewnątrz komin). Na początku XX wieku we wsi mieszkało 111 rodzin (zajmowały 72 domy), zaś według danych z 1925 roku miejscowość zamieszkiwały 474 osoby. W 2019 roku w Brąswałdzie mieszkały 384 osoby.

W Brąswałdzie znajdują się liczne pamiątki historii, z którymi warto się zapoznać. Nad wsią góruje majestatyczny, neogotycki kościół z pięknymi malowidłami o treści patriotyczno-historycznej. Naprzeciw niego ulokowany jest zabytkowy, parafialny cmentarz, a na nim groby Warmiaków zasłużonych w walce o polskość, w tym księdza Walentego Barczewskiego.

Uwagę we wsi przykuwają stare, warmińskie kapliczki, z których najstarsza pochodzi z końca wieku XVIII. W budynku dawnej niemieckiej szkoły znajduje się Izba Pamięci Marii Zientary-Malewskiej – warmińskiej poetki urodzonej w Brąswałdzie. Jej pamięć uczczono również wykonanym z brązu popiersiem ustawionym przed jej rodzinnym domem.