Jesteś tutaj: Strona główna » Historie miejscowości » Sętal – historia wsi

Sętal – historia wsi

Miejscowość Sętal została lokowana w pierwszej połowie XIV wieku. W 1344 roku stanowiła własność kolegiaty w Glotowie (zapisał ją im 30 sierpnia biskup warmiński Herman z Pragi), później dobromiejskiej i pozostała w rękach kanoników do 1811 roku. Nazwa wsi jest pochodzenia niemieckiego i składa się z dwóch wyrazów: sáss (słodki) i thal (dolina), co można przetłumaczyć jako Słodka Dolina.

Zabudowa wsi ostała się podczas najazdów litewskich pod koniec XIV wieku. Niestety, uległa zniszczeniu w okresie ostatniej wojny polsko-krzyżackiej prowadzonej w latach 1519-1521. Pierwszy kościół zbudowano prawdopodobnie w XV wieku, ale uległ on spaleniu. W XVI wieku został odbudowany i konsekrowany 30 października 1583 roku przez biskupa warmińskiego Marcina Kromera. Spłonął w 1908 roku. Obecny kościół postawiono w 1910 roku. Konsekrował go 11 lipca 1911 roku biskup Augustyn Bludau. Wnętrze kościoła posiada wystrój neogotycki. W ołtarzu głównym znajduje się rzeźba Trójcy Przenajświętszej wykonana z drewna oraz rzeźby św. Mikołaja i aniołów.

W przeciwieństwie do części miejscowości położonych obecnie w zachodniej części gminy, dawniej w Sętalu przeważała ludność niemiecka, chociaż i w tej wsi na pograniczu niemiecko-polskim mieszkali Polacy. Z czasem jednak ludność niemiecka zaczęła zdecydowanie dominować. Większość mieszkańców posługiwała się gwarą lidzbarską zwaną Heilsberger Platt – niemiecką, ale też trudną do zrozumienia dla wielu Niemców.

Wieś lokowano na 80 włókach, więc na sporym obszarze w porównaniu z innymi miejscowościami w gminie Dywity. Niedaleko wsi, która pierwotnie prawdopodobnie była zlokalizowana w innym miejscu, przepływał strumień Dratwia. W pobliżu znajdują się liczne jeziora. Mimo dobrych warunków do zamieszkania, w 1656 roku gospodarzyło tu tylko 14 chłopów. W 1718 roku znajdował się folwark kapituły kolegiackiej z 15 łanami uprawnymi. W 1861 roku mieszkało tu 525 katolików i wszyscy posługiwali się językiem niemieckim.

Nie dziwią zatem wyniki plebiscytu. Odbył się 11 lipca 1920 roku i miał zadecydować o przynależności Warmii do Polski albo do Niemiec. W głosowaniu mogli uczestniczyć Warmiacy urodzeni na tym terenie, którzy ukończyli dwudziesty rok życia i tam zamieszkali oraz ci, którzy urodzili się na terenach objętych plebiscytem, ale mieszkają gdzie indziej. Wreszcie mogły uczestniczyć osoby urodzone poza terenem głosowania, ale mieszkające na terenie plebiscytowym od 1 stycznia 1905 roku. W Sętalu za przynależnością do Polski głosowały tylko 2 osoby.

W centrum wsi warto obejrzeć trzy murowane kapliczki. Miłośnicy pieszych wędrówek mogą udać się za miejscowość w kierunku północno-zachodnim i odszukać głęboki wąwóz zwany Doliną Langi, przez który przepływa strumień Dratwia. Dawniej znajdował się tam młyn należący do rodziny Lange – obecnie można znaleźć tam już tylko jego ruiny. Ciekawostką jest również, znajdujące się niedaleko ruin młyna, pruskie grodzisko.

Informujemy, że wszystkie Twoje dane są chronione uwzględniając aktualne przepisy RODO. Korzystamy również z plików cookies w celu realizacji usług zgodnie z Prawem Telekomunikacyjnym.Administrator Danych, Polityka Prywatności. Akceptuję